Krajowe komiksy historyczne, instytucjonalne i regionalne są coraz lepsze. Prezentują one zarówno wyśmienity poziom graficzny, merytoryczny jak i edukacyjny. Właśnie takim tytułem jest kolorowy zeszyt "Listopadowe zdjęcia". Wydany przez Archiwum Państwowe w Łodzi, do scenariusza Bartosza Góreckiego i z przepięknymi pracami weterana Jarosława Chyży prezentuje się naprawdę zacnie! Dlaczego tak uważam? Szczegóły? Zapraszam do lektury recenzji.

Od dawien dawna każdy prawdziwy komiksiarz wie, iż w w Łodzi bije serce polskiego komiksu. To tu odbywa się prestiżowy Międzynarodowy Festiwal Komiksu i Gier i znajduje się EC1 Centrum Komiksu, a także mieszka i pracuje cała grupa znamienitych artystów komiksowych: ze Zygmuntem Similakiem i braćmi Chyży na czele. Tym bardziej nie zaskoczyła mnie informacja, iż tutejsze Archiwum Państwowe postanowiło z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości wydać kolorowy zeszyt. Zaskoczyło mnie (bardzo pozytywnie) coś innego, a mianowicie rozmach tego przedsięwzięcia. Bo co najmniej pół roku wcześniej przed wydaniem komiksu płynął do czytelników szum medialny. Gazety od lewej, do prawej, telewizje lokalne i krajowe relacjonowały postępy z tworzenia tego komiksu. Ogrom zainteresowania widoczny był już na samej prapremierze w głównej siedzibie łódzkiego oddziału Archiwum, ale także podczas premiery i na spotkaniu z autorami na tegorocznym MFKiG. Komiks ten adresowany do młodzieży szkolnej i nauczycieli historii miał posłużyć, jako swoista rozrywkowa pomoc naukowa. W myśl słów mistrza Papcia Chmiela, ma „bawić i uczyć”! A tymczasem nakład tego tytułu wynosi zaledwie 1100 egzemplarzy. (Sic!) Aż się prosi, aby wydać go, jak za dawnych czasów, w co najmniej 10 000 nakładzie, a potem rozdawać go dzieciom i młodzieży na specjalnych z tej okazji prowadzonych eventach! Ale to byłaby cegiełka w promocji Sztuki Komiksu!

Dlaczego tak uważam? Bo tytuł ten jest maksymalną perełką i zasługuje na takie potraktowanie!

Po pierwsze, pod względem edytorskim prezentuje się wyśmienicie! Wydany został przepięknie na grubej kredzie z idealnie nasączaną i ładnie pachnącą farbą drukarską! Nie dość tego dołączony do niego jest piękny plakat w formacie A4, który można powiesić w antyramie oraz im-print starej gazety Łódzkiej, a która ściśle nawiązuje do fabuły komiksu, czyli do historycznego momentu odzyskania przez Polskę niepodległości.

Po drugie, samo przekartkowanie (bez czytania komiksu) zachęca mocno do lektury, taką miłą dla oka estetyką. Po trzecie, pomyślano o wszystkim, a choćby o tym, iż nie zabrakło w tym tytule profesjonalnego słowniczka naukowego oraz takowego profesjonalnego przedstawienia życiorysów autorów komiksu.

A tymi autorami są: scenarzysta (debiutant, ale także wielki miłośnik "Sztuki Komiksu") Bartosz Górecki, notabene historyk, pracownik naukowy Archiwum w Łodzi oraz znakomity artysta Jarosław Chyży!

Przekazali oni czytelnikom i po swojemu opowieść, gdzie współczesna fabułka (w dużej mierze oparta na faktach z życia), połączyła się z wydarzeniami historycznymi w ciągu jednego roku przed i do odzyskania niepodległości, a ujętego od strony mieszkańców Łodzi. Na marginesie dodam, iż z tego powodu i z tej przyczyny komiks ten został zaszeregowany, także jako tytuł regionalny, czyli taki, który opisuje bohaterów i wydarzenia związane ściśle z naszymi małymi ojczyznami.

Opowieść zawiązuje się współcześnie, kiedy to młoda dziewczyna vel licealistka postanowiła odkryć tajemnicę pewnego rodzinnego zdjęcia, a na którym znajduje się jej pradziadek Stanisław. Podpisała go na drugiej stronie nieznana w rodzinie niejaka Malwina. Od tego momentu nasza licealistka rozpoczyna śledztwo. A aby nie psuć Ci zabawy z lektury, to dalszego zarysu fabuły nie będę zdradzał, ale dodam, iż opowieść ta bardzo urokliwa i maksymalnie wciąga. I nie bez kozery dodam, iż wręcz została opowiedziana przez scenarzystę i rysownika w filmowy sposób.

Główna oś intrygi rozwija się we współczesnej Łodzi. Jednakże podczas odkrywania kolejnych elementów układanki w retrospekcjach ukazane są zajścia z czasów 1917-1918. Nie zawodzi rzeczowo ukazana relacja historiograficzna i mającą w sobie ogromny potencjał poznawczy, a wręcz jeszcze bardzo nienachalnie i inteligentnie lobbująca za działaniami związanymi z Archiwum Państwowym w Łodzi.

Scenarzysta w tej szkatułkowej opowieści rzeczowo zarysował poszczególne wątki i osoby bohaterów. Wyraziście przedstawił poszczególne historyczne postacie związane z miastem i np. z krajową organizacją POW, zaś zademonstrowany ciąg zdarzeń i wspomnianych person prezentujący się burzliwie, jak z książek np. Marka Krajewskiego, a jednak wydarzył się i istniał naprawdę! Zaledwie mikroskopijna część pokazanych tu wątków i postaci jest fikcyjna i wynikała tylko ze sposobu rozłożenia akcentów w zręcznie skrojonej konstrukcji fabularno-graficznej.

Bartosz Górecki wykonał ogromną pracę badawczą, a do tego spiął wszyściusieńko finezyjnymi dialogami: poprowadzonymi w sposób niewymuszony, a do tego przez cały czas trzymającymi wysoki poziom. Wszystko jest dobrze rozplanowane i bardzo dobrze przemyślane koncepcyjnie, również pod względem graficznym.

Na samodzielną ocenę i pochwałę zasługują wyraziste - bardzo stylowe - prace Jarosława Chyży. Dopieszczone w szczegółach - świetnie cieniowane - dopracowane w każdym milimetrze! Do tego jeszcze pierwszorzędnie i pomysłowo pokolorowane: wyrażone w brązach i w sepii w momentach pokazania czasów dawnych, a zaś przy współczesności w pełnej palecie malowniczych kolorów.

Na marginesie dodam, iż bracia Chyży mają taki swój niepowtarzalny i pierwszorzędny styl malowania i ma on w sobie ogromną nutkę „oldschoolu”, jak z czasów "Świata Młodych".

Jarosław Chyży w tych swoich pracach kreuje świat pełen ekspresji, segmentów, komponentów, a przede wszystkim znany jest ze swojej skrupulatności i przygotowania do pracy. W tym wypadku również wiernie przeniósł na karty opowieści każdy niuansik! Kapitalnie i zgodnie z prawdą historyczną przedstawił: otoczenie, ubiory i najmniejszy detal. Fabryczna Łódź - stara i nowa - wyglądają tu przepięknie! Nie bez kozery jeszcze dodam, iż dosłownie każdy kadr w komiksie prezentuje się urzekająco i możesz go z ogromną estymą i przyjemnością oglądać przez dłuższą chwilę.

Podsumowując! Od kliku lat mamy wysyp komiksów regionalnych, instytucjonalnych i historycznych. Opisywany tytuł wpisuje się w konwencję każdego z nich. Powstał na zlecenie instytucji i jest komiksem regionalnym i zarazem historycznym i edukacyjnym.

Ale ponadto wszystko, to jeszcze ma coś w sobie! Bo autorzy spisali się wyśmienicie i pomimo względnie niewielkiej objętości tej publikacji (36 plansze), to zdołali wytworzyć w niej wciągający klimat i przekonującą atmosferę, taką na styku komiksu historycznego oraz kryminalnego. Bardzo zręcznie ujęli w ramy tej opowieści obrazkowej dawne czasy, a jakże ważne dla naszego narodu! Równocześnie zgrabnie i nienachalnie nawiązali do misji samego Archiwum Państwowego.

A dzięki takiemu rzetelnemu podejściu, ów tytuł najzwyczajniej w świecie bardzo dobrze się czyta! A w formie, w której podali go obaj twórcy, wręcz idealnie nadaje się do aranżacji np. w etiudzie filmowej. Bo z takiego fabularnego miszmaszu opartego na dokumentarności zrobili dzieło spójne i wciągające. Chapeau bas! Jest to maksymalna komiksowa pe-reł-ka!

Zdecydowanie polecam!