WYGRAĆ Z CHOROBĄ

Komiksy twórców z Finlandii nie trafiają często na nasz rynek. A jeśli już trafiają, nie są to rzeczy banalne. Dowód? Wydany przed laty "Deszcz" jaki stworzył Ville Ranta. A teraz album „Memento Mori” Tiitu Takalo.

To opowieść graficzna o zmaganiach autorki z chorobą. Okazuje się, że w głowie ma tykającą bombę w postaci krwiaka śródczaszkowego. A dokładniej aż trzech tętniaków, które mogą eksplodować. Informacja ta wywraca życie Tiitu do góry nogami. Nagle z pełnej życia osoby zajmującej się na co dzień grafiką i nauką staje się panią w szpitalnych kapciach, której wszyscy wkoło zadają te same pytania. Jaki mamy dzień? Czy wiesz gdzie jesteś? Po to, by sprawdzić reakcje i przygotować ją do operacji.

Operacji, która dzieli jej życie na dwa etapy: „przed” i „po” krwiaku. Operacji, która daje jej nowe życie. Nową szansę, nową nadzieję. Ale i operacji, która rodzi wątpliwości. „Czy ja nadal umiem rysować?” – pyta na jednej z plansz. Na innej dostajemy odpowiedź, że ciągle umie. I że ciągle jest tą samą osobą, próbującą wyrobić się z projektami, przerwanymi przez diagnozę. Próbującą ukończyć ekspozycję „Memento Mori” mówiącą o toczących się akurat na świecie wojnach. Do prac na wystawę nawiązuje okładka komiksu. Wszak autorka też prowadzi swego rodzaju wojnę. Sam komiks zaś jest jej opisem.

W komiksie Tiitu Takalo odsłania siebie. Pokazuje swe słabości. Pokazuje, że musi się z nimi zmierzyć, by stanąć na powrót na nogi. Nie boi się powiedzieć, że szuka informacji o chorobie. Że w jej głowie rodzą się pytania o to, ile czasu jej jeszcze zostało. Że zastanawia się czy już powinna podsumowywać swe życie. Że nie boi się depresji. Zresztą… Kiedyś skrywała ją za maską imprezowiczki. Ale ułożyła się z nią. Dlatego teraz wie, jak się z nią wziąć za bary. Jednak też smieje się z tego, że przyjmowane leki mają nazwy jak dinozaury. Śmieje się z kolejnych celów, jakie sobie już po szpitalu stawia. Jak wizyta w saunie. Jak coraz dłuższy spacer. Jak spotkania ze znajomymi…

W komiksie zwraca uwagę ustawianie kamery. Mamy sporo kadrów „z dołu”, z perspektywy osoby leżącej na szpitalnym łóżku. Ale też sporo kadrów, gdy patrzymy na Tiitu z góry - dzięki temu czujemy się, jak w trakcie odwiedzin jej w szpitalu. Mamy też trochę symboliki – kiedy autorka rysuje naczynia krwionośne w swej „zbuntowanej” głowie. I mamy stonowaną paletę barwną nakładaną na realistyczne rysunki. Paletę złożoną z szarości i czerwieni.

Niedawno pisałem o komiksie „Przepis na zupę dyniową” Joanny Zagner-Kołat (KLIK). „Memento Mori” to też album będący swego rodzaju terapią. Będący swego rodzaju próbą poradzenia sobie w trudnym czasie. Ułożenia w głowie pewnych spraw. Odreagowania ich. To na pewno komiks ważny dla samej autorki. A przy okazji też wciągający czytelnika tematem, formą i ładunkiem emocjonalnym. Dlatego doceniam i odwagę przy otwieraniu się, i kunszt pisarski oraz rysowniczy.

Andrzej Kłopotowski