NIE TYLKO TYTUS DE ZOO

Trochę to trwało, ale w końcu jest. Najnowsza książka Adama Ruska przybliża dzieje polskiego komiksu od roku 1956 do roku 1967.

To kolejna publikacja tego autora poświęcona polskiemu komiksowi. Pierwszą była książka „Tarzan, Matołek i inni. Cykliczne historyjki obrazkowe w Polsce w latach 1919-1939” wydana w roku 2001. Dekadę później dostaliśmy „Od rozrywki do ideowego zaangażowania. Komiksowa rzeczywistość w Polsce w latach 1939–1955”. Teraz zaś dostajemy książkę „W królestwie Tytusa de Zoo. Cykliczne historyjki obrazkowe w Polsce w latach 1956-1967”*. Jej wydanie parokrotnie było przekładane. Ale nareszcie jest! I jest to lektura obowiązkowa dla każdego, kto choć odrobinę para się czy interesuje naszym, polskim komiksem.

Tytuł nie jest przypadkowy. Dokładnie 22 października 1957 roku na łamach "Świata Młodych" ukazuje się pierwszy odcinek przygód Tytusa, Romka i A'tomka (wtedy jeszcze jest to komiks "Romek i A'tomek"). Bohaterów, którzy zmienią na całe dekady polski komiks. Można więc mówić o prawdziwym panowaniu Tytusa - wspieranego przez kumpli zrodzonych w głowie Papcia Chmiela - w naszym Komiksowie. Zmieniło się to dopiero dekadę później, kiedy na horyzoncie pojawił się kolejny wielki naszych historyjek obrazkowych. Ale Kapitan Żbik - bo o nim mowa - to już temat na kolejny tom serii Adama Ruska.

Rusek dzieli swą opowieść na sześć rozdziałów. Na początek nakreśla sytuację komiksu na tle wydarzeń w kraju. Dalej pisze o „serialach obrazkowych” oraz ich odmianach dla dorosłych i młodzieży, historyjkach reklamowych czy edukacyjnych a także o komiksach dla dzieciaków. Mamy więc i komiksy (będę trzymał się tego określenia) propagandowe, i humorystyczne. Mamy fotokomiksy i polskie „podróbki” komiksów zagranicznych.

Z pokazanych prac uwagę zwracają np. „Przygody Jana Rurki” autorstwa Andrzeja Krajewskiego (w piśmie „Traktor”), „Millenium, czyli 1000 lat jazzu w Polsce”, gdzie jednym ze scenarzystów jest Jan Ptaszyn-Wróblewski (w magazynie „Jazz”), realistyczne paski nieznanego autorstwa do fabuł m.in. Stanisława Ibis-Gradkowskiego czy też zinowa wręcz „Szaszkiewiczowa” Kazimierza Wiśniaka.

Na jednej ze stron pojawia się nawet swoisty prekursor Cezara – kompana Gucia. „W smoczej jaskini” z rysunkami Bohdana Butenki zresztą drukował „Świerszczyk”. Na innej mamy komiksową „Trędowatą" z delikatymi, "kobiecymi" rysunkami Anity Paszkiewicz. Zaskakująca formalnie jest „Matrwa rakieta” czy też „Tu i tam” Jacka Fedorowicza. Wśród bohaterów mamy np. Bonifacego Krówkę, Wincentego Naprawkę, Kubusia, Agapita Krupkę, Wacusia Wynalazcę, Fika i Mika, Maciusia i Kajtka, rycerskiego Kazia, kuma Jana Niezgodę, Niedźwiadka Kosmatka… Słyszeliście kiedykolwiek o nich? A to przecież ważna część historii naszego komiksu...

Tradycyjnie już autor zadbał o bogaty materiał ilustracyjny. Dostajemy więc paski, plansze, kadry, fragmenty gazet z komiksami. Mamy też rozbudowane zestawienia tytułów czasopism, na które powołuje się w pracy czy chronologiczne zestawienia odkrytych historyjek obrazkowych.

Jak dla mnie – trzeba przeczytać musowo. Podobnie jak poprzednie książki Adama Ruska. Autora, którego zasług w popularyzowaniu historii polskiego komiksu nie da się opisać. Adamie, czapki z głów!

Andrzej Kłopotowski

* W międzyczasie był jeszcze „Leksykon polskich bohaterów i serii komiksowych” – swoista encyklopedia, w której Rusek opisał najważniejsze postacie jakie przewinęły się przez rodzime historyjki obrazkowe. Autor był też redaktorem serii „Dawny komiks polski” zawieszonej – niestety - po zaledwie czterech tomach.

"W królestwie Tytusa de Zoo" ukazuje się pod szyldem reaktywowanego Wydawnictwa Komiksowego - edytora, który powoli - choć sukcesywnie - wraca na nasz rynek. Trzymam kciuki, szczerze!