Przez całą okupację opróżnione ze zwierząt warszawskie ZOO tętniło życiem. W bażanciarni, klatkach dzikich kotów i podziemnych przejściach ukrywali się ludzie uciekający przed hitlerowskim terrorem. Jest to historia o rodzinie, która uratowała setki istnień. Poznajcie Żabińskich - "Sprawiedliwych wśród Narodów Świata"!

Nie ulega wątpliwości, iż "Wybieg. Opowieść o warszawskim ZOO w czasie II wojny światowej miejscu pełnym tajemnic, dramatów i bohaterstwa" autorstwa Karoliny Sawickiej (scenarzystki), oraz (rysownika) Szymona Sobczaka to rzecz wybijająca się wśród publikacji instytucjonalnych. A jak prezentuje się w szczegółach? Serdecznie zapraszam do lektury recenzji.

===

Stowarzyszenie Monopol Warszawski przy współpracy z Fundacją Rozwoju Warszawskiego Ogrodu Zoologicznego PANDA wydało ten album poświęcony historii niezwykłego miejsca we Warszawie. Album współfinansowany ze środków Unii Europejskiej jest drobnym elementem składowym wspomagającym wybitny projekt rewitalizacji Willi Żabińskich jako strategicznego elementu trasy turystycznej po warszawskiej Pradze Północ pn. „Szlak Pianisty”. W ramach projektu „Szlaku Pianisty”, część druku została współfinansowana przez UE i ta część nakładu zostanie rozdana dla gości biorących udział w inauguracyjnym koncercie. Pozostała część nakładu trafiła do sklepiku fundacji "Panda" na terenie warszawskiego ZOO, a także będzie dostępna na festiwalach związanych z warszawską Pragą i spotkaniach promujących warszawski Ogród Zoologiczny.

Edytorsko komiks ten prezentuje się bez zarzutu. Wydany z grzbiecikiem, w kolorze, na kredzie jest dobrze nasycony farbą. DTP wykonano solidnie nie brakuje paginacji i nie znajdziesz też literówek. Albumik wydano w poręcznym formacie B5, a jest to idealny format w podroży. Po pierwszym przekartkowaniu wszystkie grafiki prezentują się przestronnie, a kadry wyglądają na przejrzyste, czytelne, surowe, minimalistyczne i bardzo estetyczne. Edytorsko jest bardzo dobrze, a za ten pozytywny efekt składu odpowiada Aleksandra Jaworowska ze Studia LIONPATH. Zarazem jest ona również autorką przepięknej urody okładki oraz każdej strony tytułowej rozpoczynającej nowy rozdział. A  tych rozdziałów jest siedem. Dodatkowo cudny zapach farby drukarskiej przyciągnie tzw. "smakoszy" komiksu. 

===

Za warstwę scenariuszową i graficzną zabrała się dwójka debiutantów. Karolina Sawicka jest varsavianistką z dziennikarskim zacięciem, a Szymon Sobczak pracuje jako tłumacz i jest adeptem Akademii Sztuk Pięknych imienia Władysława Strzemińskiego w Łodzi - Wydziału Grafiki i Malarstwa. Jest absolwentem tej samej uczelni, która wykształciła Barbarę Okrasę, lecz i Krzysztofa Ostrowskiego (wykładowcę ASP), a także Jacka Frąśa. Autorzy tworząc tą publikację wykorzystali niektóre pomysły z książek Antoniny Żabińskiej - żony dyrektora warszawskiego Ogrodu Zoologicznego w latach 1931 - 1949. 

Czas więc na przybliżenie zawartości fabuły.

Komiks jest podzielony na siedem rozdziałów: "Inspiracja", "Rysice", "Szpak", "Pasja entomologiczna", "Bażanty i rysie", "Pistolet w menażce", "Delegat". Każdy fragment dotyczy innego ważnego momentu istnienia warszawskiego ZOO. Od chwili założenia, po krwawe i ciężkie losy ludzi i zwierząt w czasie II wojny światowej, oraz powojenną walkę o byt. Obserwujemy wszystkie wydarzenia oczami Jana i Antoniny Żabińskich. Pokazane są ich koleje losu. Jest ukazana ich przyjaźń ze słynną rzeźbiarką Magdaleną Gross, początki tworzenia (z prawdziwego zdarzenia) ogrodu
zoologicznego. Największe clou opowieści przypada na okres II wojny światowej, a zobrazowane momenty dramatów jakie dotknęły nie tylko ludzi, ale również i zwierzęta przeszywają na wskroś. Jednymi z pierwszych ofiar były niedźwiedzie polarne. W czasie pierwszych nalotów pocisk uszkodził ich ogrodzenie. W tych polowych warunkach nie było szans złapanie ich, i zapadła trudna decyzja o odstrzeleniu niedźwiadków. Po wejściu hitlerowców do Polski, niejaki dyrektor Heck mieniący się przed wojną przyjacielem rodziny Żabińskich przyjechał z Berlina z decyzją o likwidacji ogrodu. Zabrał "co cenniejsze zwierzęta" zabijając "co pośledniejsze". Podłość tego człowieka nie miała granic. Mając wiedzę, że udomowione rysie są najbardziej ulubionymi pupilami Antoniny Żabińskiej zabrał oba. Były później łatwym celem podczas polowania dla nazistowskich dygnitarzy.

Wszechobecna śmierć i zamkniecie ogrodu nie załamały jednak dyrektorostwa Żabińskich. Kiedy stracili zwierzęta z bezprzykładną brawurą zaczęli ratować ludzi, ukrywając ich na terenie domu i ogrodu. Antonina organizowała im schronienie, jedzenie, a nawet dźwiękowy system ostrzegawczy. Jan Żabiński był człowiekiem czynu. Od początku zaangażowanym w działalność konspiracyjną żołnierzem AK. Pod nosem hitlerowców wpadł na odważny plan, który konsekwentnie zrealizował. Wykorzystując znajomość z wysokim urzędnikiem Biura Pracy w gettcie, Niemcem Zieglerem, wyprowadził stamtąd między innymi Magdalenę Gross czy rodzinę znanego prof. Tennenbauma i wiele innych osób.

Czytelnik otrzymuje ciekawą dawkę mądrze, ale i przystępnie podanych faktów dotyczących ich życia  i zarazem warszawskiego Ogrodu Zoologicznego w latach 1931 - 1949. Dobór tytułu - "Wybieg" i inteligentne wykorzystanie jego wieloznaczności, plus zręczne wplecenie w opowiadanie potwierdza ten zamysł twórczy. Scenariusz Karoliny Sawickiej jest tylko pretekstem do zaprezentowania ludzkich zachowań, człowieczeństwa, altruizmu. Autorka nie pomija niczego w tej opartej na faktach opowieści biograficzno - historyczno - obyczajowej. Okraszona sporą wrażliwością, humorem i wyczuciem fabuła (pomimo podzielenia na rozdziały) wychwyciła charakterystyczne dla nich cechy psychologiczne.
Bohaterowie którzy przewijają się przez cały komiks istnieli naprawdę. Ich cele życiowe, pasje, momenty trudne, chęć przetrwania - owe wszystkie ważne momenty przewijają się w przejmujących obrazach prze cały komiks.  Naturalnie ten efekt nie powstałby bez szaty graficznej, która zachwyca na każdym kroku. Bez kozery, na wielką pochwałę zasługują prace Szymona Sobczaka. Zrealizowane z fasonem - dopieszczone w szczególe, a wręcz wycyzelowane - wykonane w malarskim zacięciu, bardzo mocno przykuwają uwagę! Gwarantuję, iż zauroczysz się nimi - zachwycisz się i zatrzymasz przez dłuższą chwilę. Do tego "Wybieg" został zilustrowany bardzo klimatyczną paletą barw. Jakby ujętą w kolorach sepii, lecz także w momentach istotnych, ważnych, tragicznych - korzystającą z czerwieni i pomarańczy. Jest to kolejny polski komiksiarz wykorzystujący formę wizualizacji znaną np. z twórczości Franka Millera. Zanurzając się w lekturze co rusz zwracasz uwagę na piękną obrazowość oraz inspirację filmowością. Ma się wrażenie jakbyśmy byli na seansie w studyjnym kinie, w którym pokazuje się odnowione cyfrowo klasyki polskiego przedwojennego filmu. Sobczak operuje tradycyjnymi technikami rysunkowymi, lecz zarazem pokazał, iż nie boi się eksperymentowania. Jego ciekawe kadrowania - postawienie na pierwsze plany, ale i cudowne rozmycia teł, w tym niebanalna dynamiczna kreska ma to coś. A taka oprawa jest bardzo miła dla oka.

==

Podsumowując, "Wybieg. Opowieść o warszawskim ZOO w czasie II wojny światowej miejscu pełnym tajemnic, dramatów i bohaterstwa" osiągnął sukces na wielu polach. Przybliżył projekt rewitalizacji Willi Żabińskich jako strategicznego elementu trasy turystycznej po warszawskiej Pradze Północ.
Zaprezentował wspaniałych ludzi - "Sprawiedliwych wśród Narodów Świata". Pokazał ich w każdym aspekcie. Uwidocznił ich humanitaryzm, pasję do tego co robili, świadomość, wizjonerstwo (na to - czym jest nowoczesny ogród zoologiczny i po co ratuje się zagrożone gatunki). Zademonstrował głównych bohaterów jako takich przedwojennych Gucwińskich.

Karolinie Sawickiej i Szymonowi Sobczakowi udało się stworzyć bardzo wartościową komiksową publikację: wzruszającą,  nieobojętną i nienudną, której czytanie i oglądanie daje ogromną satysfakcję. "Wybieg" to pozycja wybitna, którą warto posiadać w swoich zbiorach i do której warto wracać.

Polecam!