W tym tomie Abe jest po drugiej przemianie i nie przypomina już wcale człowieka. Z wyjątkiem myślenia i porozumiewania się jak ludzie. Pierwsza z dwóch opowieści to tytułowe „Mroczne i straszliwe”. Abe jest wolny, nie służy BBPO. Tym razem znajduje schronienie w małym kościółku. Próbuje zrozumieć znaczenie swojej fizycznej transformacji i widzi, w jaki sposób rzeczy zmieniły umysły ludzi. Niektórzy widzą w pladze żab czy przyjściu potworów zapowiedź armageddonu i zmiany świata. Jednak czy Abe jest aniołem czy kolejnym krokiem w ewolucji?
Druga historia, „Nowa ludzka rasa”, przedstawia Abe’a w pobliżu Salton Sea. Tu wszystko, co go spotkało, się zaczęło. Może uda się więc znaleźć odpowiedzi na temat np. drugiej mutacji mutacji i dowiedzieć się, czy jest ona w jakiś sposób powiązana ze wszystkim, co się wokół dzieje. Na miejscu nie ma już potworów. Zostały same jajka, z których od czasu do czasu wykluwa się nowy mutant i szybko zmierza w słoną toń. Strach przed nowym sprawia, że te kuliste jaja stały się dla niektórych obiektem kultu. Ludzie wierzą, że pozostały, aby ocalić ludzkość przed samą sobą i zmienić planetę z powrotem w raj.
„Kształt przyszłości” pokazuje bardzo ciekawy związek pojawienia się potworów z wierzeniami etnicznymi ludności tych terenów, „Do ostatka” wprowadza nieumarłych w różnych postaciach. W „Uzdrowicielu” Abe znajduje człowieka, który uważa, że znalazł sposób na zatrzymanie, a nawet cofnięcie mutacji, a przechodząc przez dość melancholijny zeszyt „Wizje, sny i ryby” dochodzimy do „Świętych miejsc” – basenu, przy którym kiedyś kobieta-medium postrzeliła Aba. Ona twierdziła, że Abe to zło, ludzie, którzy teraz koczują przy basenie, znajdują w Abe’ie swego Wybrańca. Okazuje się, że miejsce to jest ośrodkiem dość specyficznego kultu śmierci.
Najbardziej metaforyczny jest jednak „Ogród (1)”. Widzimy akcję oczyma mężczyzny, który siedzi na dachu swojego krzywego domu i wypatruje. Teoretycznie trzyma w rękach strzelbę, jednak wypatruje wody, jaka powinna pojawić się w pobliskiej rzece. Wtedy ponownie zakwitnie ogród, niczym raj utracony. Kim jest mężczyzna? Człowiekiem o nieciekawej przeszłości, który uratował pewną kobietę. Ale też człowiekiem, który ją przetrzymuje i pod pozorem opieki nie pozwala opuszczać domu. Są jak biblijna para pierwszych ludzi i kto wie, czy właśnie tak nie myśli o swoim obecnym położeniu sam mężczyzna. Wszak jest na pustkowiu, dookoła krążą potwory, nie ma innych ludzi. Musi to oznaczać, że trzeba poczekać na ostateczne oczyszczenie ziemi i na ziemię, a także do jego życia, powróci spokój i radość. W tej części Abe jawi się niczym biblijny wąż kusiciel.

RYBA NA PUSTYNI

Fani komiksów za jakimi stoi Mike Mignola nie mają powodów do narzekań. Po wznowieniu przygód Piekielnego Chłopca i wydaniu już prawie w całości serii "BBPO" Egmont sięga po komiksy, w których główną rolę gra Abe Sapien. Pierwszy tom zatytułowany "Mroczne i straszliwe" pokazuje co dzieje się z Sapienem po opuszczeniu Biura Badań Paranormalnych i Obrony. Chronologicznie umiejscowiony jest między trzecim a czwartym tomem "Piekła na ziemi" wydanego już w ramach "BBPO" właśnie. Ale to też historia na tyle zamknięta, że można po nią sięgnąć bez znajomości tych komiksów.

Ziemia z komiksu jest antytezą biblijnego potopu. "Bóg spalił powierzchnię Ziemi na proch i pył". "W kosmos wybuchają wulkany, w całym kraju ludzie mutują". Na żer wychodzą potwory. Klują się z wszędzobylskich jaj. To już nie są te Stany Zjednoczone, które doskonale znamy. To świat w trakcie zagłady. W świecie tym próbuje znaleźć swoje miejsce Abe Sapien. Ryboczłowiek z ONZ, jak mówi o nim ktoś z napotkanych ludzi. Jeden z filarów BBPO, który opuszcza szeregi formacji, by ułożyć sobie życie na nowo. By poukładać myśli w głowie.

"Mroczne i straszliwe" to opowieść o Sapienie. O postaci zagubionej, rozerwanej z racji swej formy. Poszukującej prawdziwego ja, usiłującej ułożyć sobie w głowie fakty, jakie poznał na swój temat. Czyli wiedzę, że był kiedyś człowiekiem, który dopiero potem przyjął znaną nam z kart komikśów postać. O ryboczłowieku, który radzić musi sobie na spalonej ziemi, a nie w naturalnym środowisku, jakim jest w jego przypadku woda. Który musi radzić sobie z braniem - podobnie jak inne potwory - za Boga, który doczekał nawet swego symbolu. To odpowiednio przekształcona ryba będąca znakiem chrześcijan. Przewija się przez liczne plansze w miejscach, gdzie Abe już kiedys był (pojawia się też na grzbiecie albumu, jako logówka serii). Wędrówka Sapiena ma bowiem poniekąd formę wspomnieniówki. Powrotu do miejsc już znanych. Jest próbą rozprawienia się z wewnętrznymi koszmarami. Opowieścią wstecz - pokazujacą poszczególne punkty, które odwiedzał, gdy nie był jeszcze "podglądany" przez czytelnika. Spotykający ludzi, żywe trupy, potwory, demony i... starych współpracowników.

Komiks o Sapienie nie przypomina graficznie komiksów z Hellboyem. Bracia Max i Sebastian Fumiara nie podrabiają Mignoli, ale tworzą swoją wersję przypominającą takie komiksy jak np. "Hellblazer". Z bohaterami o zdołowanych twarzach. Z "zakurzoną" kolorystyką i wybitymi na pierwszy plan wszechogarniającymi Stany Zjednoczone potworami.

Album "Mroczne i straszliwe" zbiera osiem zeszytów z Sapienem. Już to daje pokaźną liczbę 360 stron komiksu. A dopełnieniem jest jeszcze koło 80 stron projektów postaci, szkiców plansz, przymiarek i alternatywnych okładek. Tom nie zamyka tematu Abe Sapiena. W zapowiedziach wydawcy są już dwa kolejne "sapienowe" tomiszcza.

Andrzej Kłopotowski