W Wilnie, w dniu 15 grudnia 2021 r. odbyła się premiera wyjątkowej komiksowej publikacji. Wyjątkowej? Albowiem została wydana w języku polskim i litewskim, a do tego podejmuje ona tematykę, która do tej pory nie była nader często podejmowana w tak szerokim kontekście w literaturze. Tematyką tą, jest wspólna walka polskich i litewskich żołnierzy "Niezłomnych", z radzieckim najeźdźcą.

"Podziemie łączy / Pogrindis jungia", gdyż o tym tytule mowa, powstał do scenariusza pary cenionych historyków i równocześnie dziennikarzy.

Ilona Lewandowska i Tomasz Bożerodzki współpracują ze sobą od lat, a wspomniana tematyka żołnierzy "Wyklętych" (polskich i litewskich bojowników o wolność), jest im bardzo dobrze znana.

Jednakże pomysł stworzenie niniejsze publikacji narodził się wiele lat temu, gdy Ilona Lewandowska przyjechała na Litwę. W Kolumbarium w Parku Pamięci Tuskulanum w Wilnie zobaczyła umieszczone tam ponad 700 bezimiennych skrzynek ze szczątkami m.in. ofiar mordów popełnionych przez sowiecką bezpieką w latach 1944-1947 na obu naszych narodach.

W tym czasie Polacy i Litwini walczący ramię w ramię, ginęli w walkach z okrutnymi i zaborczymi sowietami. Władza radzieckich krwawych komunistów nie miała litości! Jednakże oba narody zdradzone w Jałcie, nie chciały pogodzić się z zapisami tego haniebnego traktatu. Narody - Polski i Litewski podjęły walkę, o swoją wolność, domy, rodziny, wiarę, i o niepodległość. A nieniniejszy tytuł jest opowieścią o tej walce! O jej polskich i litewskich bohaterach!

Droga Czytelniczko! Drogi Czytelniku! Dowiesz się z niego, czym się różnił stosunek Polaków i Litwinów wobec zmieniających się okupantów. Przecież sowiecka bezpieka była tak samo okrutna, jak Gestapo. Strzał w tył głowy, to był standard działania tych ubeckich synów.

Katyń! Pamiętamy! Pamiętamy wszystkie te okrutne sowieckie zbrodnie! A w niniejszej komiksowej narracji, także znalazło się właściwe miejsce, aby opowiedzieć o tych dramatycznych wydarzeniach. Z zegarmistrzowską precyzją w fabule ujęto wszystkie istotne zagadnienia i postacie z dramatami wolnych, suwerennych ludzi, a zabijanych bestialsko przez komunistów. Dowiesz się, czym była wspólna podziemna armia, czym był i jak wyglądał polski i litewski opór wobec okupantów. Przeczytasz o konflikcie, o wydarzeniach w Glinciszkach i Dubinkach, o operacji „Ostra Brama”, o tym jak Litwini walczyli w porozumieniu z Armią Krajową. Poznasz motywy walczących Polaków i Litwinów, ale i mocarstwowe motywy radzieckich zbrodniarzy. Tu jest wszystko! Na przykład opisany dramat „Obławy Augustowskie”. Znaleźli  swoje miejsce na kartach tegoż picturebooka wspólni polscy i litewscy bohaterowie, ważne daty i miejsca, sytuacje, wydarzenia, dramaty, miejsca pochowków. Takie ważne sprawy są ujęte i opisane w tej fabule. A jakże jest to wszystko ciekawe, wciągające w lekturze, a przecież ujęte w jednej rozbudowanej i precyzyjnej narracji.

Tak! Komiks historyczny stanowi znakomity nośnik ważnych treści, a tu powstała publikacja mówiąca tylko o ważnych sprawach, a do tego przecież mocno artystyczna (ale o tym za momencik). Powstała tu spójna, interesująca fabuła, z przemyślaną kompozycją do przekazywania wiedzy, a do tego wyłącznie oparta na faktach Równocześnie oceniany album spełnia wszelakie zadania historyczne, ale i tym bardziej można go wykorzystać wszelako. Nawet, jako podręcznik do nauki języka polskiego i litewskiego.

Oceniając grafikę.
Oprawa graficzna jest dziełem Tomasza Bereźnickiego. Artysty wyspecjalizowanego w komiksie historycznym, ba do tego mającego charakterystyczny, od razu rozpoznawalny styl graficzny i kolorystyczny.
Na marginesie. Jestem fanem twórczości tego wybitnego artysty. Notabene twórczości będącej swoistym komiksowym novum w obrazowaniu naszego ukochanego medium. Niniejszy tytuł, jest solą wyrazistości, tego jego stylu. Nazywanego potocznie memiksem, a w świadomości szerokiego odbiorcy picturebook'iem. Jednakże w tym wypadku picturebook'iem nasyconym komiksowością. Ten styl graficzny idealnie nadaje się do tej opowieści. Albowiem dostajemy tu zamiast suchych faktów podręcznikowych, kolorowe kompozycje obrazów, z wstawkami dialogowymi w tłach i w dymkach. To jest oryginalne i to trzeba po prostu zobaczyć! Potem wczytać się w ten klimat przekazywania tekstu i obrazu. Musisz zrozumieć ten schemat i nauczyć się go czytać intuicyjnie! Droga Czytelniczko! Drogi Czytelniku! Dzięki temu intuicyjnemu patentowi, czytania obrazem tego tytułu, gwarantuje iż nienachalnie wchłoniesz multum przystępnie podanej wiedzy.

Warto także wspomnieć, iż hiperrealistyczne ilustracje Tomasza Bereźnickiego, drobiazgowo oddają tło historyczne. Mają w sobie coś wyjątkowego, wiernego z realiami epoki. Ilustracje nasycone są wszędzie ultra precyzją. Droga Czytelniczko! Drogi Czytelniku! Oglądasz każdą z tych plansz i podziwiasz ją przez kilka dużych chwil. Analizujesz ubiór postaci i wszelakie tła, walory otoczenia. Tak! Hiperrealizm to podstawa profesorskiego stylu Tomasza Bereźnickiego.

Wydawcą niniejszego albumu jest Fundacja "Pomoc Polakom na Wschodzie". Na marginesie. Fundacja ta ma już na swoim koncie, pierwszorzędną komiksową publikację pt. Epopeja Legionowa, która w nietuzinkowy sposób uczciła 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Trzeba śmiało napisać, iż wspominany komiks był wykonany przez ultra weteranów, scenarzystę Grzegorza Janusza i ilustratora Tomasza Niewiadomskiego. Obaj autorzy pokazali w nim, jak w nowoczesny sposób można opowiedzieć o dziejowych wydarzeniach. Koniec dygresji

„Podziemie łączy / Pogrindis jungia” także zobrazowano, złożono, wydano i to pod każdym względem bardzo nowocześnie. Nowocześnie, w pozytywnym sensie rozumienia nowoczesności w komiksie historycznym. A to zasługa samego wydawcy i osób z Polski i Litwy tworzących ten komiks. Wybitnych osób, które pozwolę sobie wymienić z imienia i nazwiska. Anna Šēla, Tomasz Balbus, Vitalija Stravinskienė, Waldemar Szełkowski, Ieva Volungė, Arūnas Bubnys, Piotr Łukasik –  to ich praca, także spowodowała (wymierny) sukces tej publikacji!

Na marginesie - po raz drugi. Od wielu lat kibicuję dzianiom Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie”. Ich ogromna oferta programowa wspiera mocno bieżące potrzeby organizacji polskich i polonijnych na Wschodzie oraz umacnia ich aktywizację. Pomagają we wielu aspektach związanych z edukacją i z doskonaleniem znajomości języka polskiego wśród środowisk polskich na Wschodzie. A niniejszy komiks (po raz drugi po „Epopei Legionowej”) jest dla Fundacji znakomitym narzędziem edukacyjnym.

Tytuł ten podejmuje trudną tematykę, a zarazem podaje ją familijnie, mądrze, rozsądnie, czytelnie i w jakże przystępny sposób. Do tego, pod wieloma względami trafia w gusta wszelakich czytelników polskich i litewskich. Ba! Dwujęzyczność to przecież, kolejny atut  w tej publikacji.

Powstała publikacja historyczna, a do tego mocno artystyczna. Posiadająca spójną fabułę z przemyślaną kompozycją (układem kadrów, plansz), choć nie stricte komiksowa. Jednakże bez dwóch zdań piękna graficznie i wierna z realiami historycznymi. Równocześnie oceniany album spełnia wszelakie zadania edukacyjne i promocyjne i można go wykorzystać na wiele sposobów. Nawet jako wyjątkowy gadżet turystyczny.

„Podziemie łączy / Pogrindis jungia”, autorstwa Ilony Lewandowskiej, Tomasza Bożerodzkiego, Tomasza Bereźnickiego, wydany we wysokiej jakości w druku (w nietypowym dużym kwadratowym formacie edycji), przez Fundację "Pomoc Polakom na Wschodzie", to dzieło wybitne i kompletne! Ma wielkie walory edukacyjne, językowe, merytoryczne, historyczne i patriotyczne!

Zdecydowanie polecam!