Jest taka ulica na której mieszkali Holendrzy, później pojawili się Anglicy, Irlandczycy, Włosi, Niemcy, Żydzi, Portorykańczycy... Ulica, na której nie brakowało pobożnych rodzin, młodych ludzi, dla których szczytem marzeń jest służba w Wietnamie, hipisów, w końcu ćpunów. Ta ulica to Dropsie Avenue. Ulica na nowojorskim Bronksie. Ulica, a na niej dom z numerem 55. To w nim rozgrywa się większość historii zebranych w opasłym tomie „Umowa z Bogiem”. Dodajmy, tomie przepięknym. Na liczący ponad 500 stron album komiksowy składają się trzy długie opowieści - tytułowa „Umowa...”, „Siła życiowa” oraz „Dropsie Avenue” - napisane i narysowane przez jednego z mistrzów komiksu amerykańskiego Willa Eisnera. Opowieści tym ważniejsze, że uważane za klasykę komiksowego gatunku zwanego „graphic novel” (czyli powieść graficzna).

Pierwszą część trylogii Eisner narysował w 1978 roku. Komiks ma więc już trochę lat, ale czytany dziś nie trąci „myszką”. Pewnie dlatego, że autor nie skupiał się na sprawach ulotnych. Stworzył ponadczasowe obyczajówki, w których istotną rolę grają nowojorczycy. W tym przypadku jedna z głównych ról przypadła niejakiemu Frimme Hershowi, emigrantowi z dalekiej Gruzji, który do Stanów trafił jako dzieciak gdzieś na przełomie XIX i XX wieku (rodzice Eisnera to również żydowscy emigranci z Rosji). Przed wyjazdem zawarł on pewien pakt z Najwyższym. Bohaterami dwóch następnych historyjek składających się na pierwszą cześć trylogii są uliczny śpiewak oraz dozorca. Rozdział zamyka „Cookalein” – dowcipna historyjka o wakacyjnych wyjazdach mieszkańców wspomnianej czynszówki. Patrząc na nie, nie można oprzeć się wrażeniu, że pewne sytuacje do złudzenia przypominają te, których nie brakuje w niejednym polskim bloku z wielkiej płyty...

Rozdział drugi zbiorku - „Siła życiowa” - Eisner opublikował po raz pierwszy w 1983 roku. Są to krótkie, kilku- czasem kilkunastoplanszowe komiksy o czasach wielkiego kryzysu w Stanach Zjednoczonych po krachu na nowojorskiej giełdzie w 1929 roku. Klamrą spinającą je w jedną całość jest – jakże by inaczej – Żyd Jacob, mieszkaniec Dropsie Avenue 55. Ten niezły cieśla – jak miliony innych obywateli zza Atlantyku – szuka roboty, która pozwoli mu przetrwać kolejne dni. Ale i drobny myśliciel, który rozprawia czy żywot ludzki jest wart więcej niż żywot karalucha (insekty te pojawiają się na kartach „Siły życiowej” co pewien czas). Opowieść ta jest okazją do przedstawienia obyczajów wyznawców wiary mojżeszowej. Widzimy więc przygotowania do Bar Micwy oraz rozterki, które towarzyszą Żydom, których córę chciałby poślubić nieobrzezany. Dowiadujemy się też kim jest „tajemniczy” Szabesgoj.

Dopełnieniem tomu jest „Dropsie Avenue: Dzielnica” z 1995 roku. Jak mówi sam Eisner, nie mógł się powstrzymać przed powrotem na stare, dobrze znane śmieci. To historia powstania, wzlotów i upadku dzielnicy, w której mieszkał i autor. Dzielnicy, którą stworzyli wspomniani na początku Holendrzy, a która z wiekami stała się magnesem dla nadciągających do Nowego Jorku coraz to nowszych emigrantów z całego świata. To historia powstania luksusowych kamienic, z czasem przekształconych w rudery, w których „nie ma wody, toalety nie działają”, a na klatkach pełno jest szczurów i ćpunów.

„Umowa z Bogiem” - rozumiana jako pierwsza część eisnerowskiej trylogii, wydanej w Polsce w jednym tomie w 2007 roku, a teraz wznowionej w ramach „Kanonu komiksu” - niemal od razu zmieniła myślenie o amerykańskim komiksie. Autor pokazał, że komiks nie musi kojarzyć się wyłącznie z często głupkowatymi opowieściami o superbohaterach w trykotach. Pokazał, że historia narysowana może traktować o poważnych sprawach, że bohaterami mogą być zwykli ludzie. W końcu dał początek nowemu gatunkowi – powieści graficznej. Polecam!